عادت، تکرار و رشد؛ خوانشی از اخلاق نیکوماخوسی ارسطو

برتری، نتیجه‌ی عادته نه اتفاق.

ارسطو توی کتاب دوم اخلاق نیکوماخوسی، یکی از عمیق‌ترین نکته‌های رشد انسانی رو مطرح می‌کنه. می‌گه:

 «فضیلت اخلاقی نه از راه طبیعت در ما پدید می‌آید و نه برخلاف طبیعت؛ بلکه ما به گونه‌ای ساخته شده‌ایم که می‌توانیم آن را به‌دست آوریم، و آن را از راه عادت در خود می‌پرورانیم.»

و در ادامه می‌گه:

«ما با انجام دادن کارهای درست، درست‌کار می‌شویم؛ با انجام دادن کارهای شجاعانه، شجاع می‌شویم؛ و با انجام دادن کارهای عادلانه، عادل می‌شویم.»

ارسطو داره یه اصل طلایی درباره‌ی رشد انسان رو توضیح می‌ده: هیچ‌کس ذاتاً انسانِ کامل یا بافضیلت به دنیا نمیاد. ما با رفتارها، انتخاب‌ها و تصمیم‌هایی که هر روز تکرار می‌کنیم، کم‌کم اون انسانی می‌شیم که هستیم.

برتری یا فضیلت، یه لحظه‌ نیست. یه اتفاق خاص یا یه تصمیم هیجان‌انگیز هم نیست. برتری یعنی تکرارِ آگاهانه‌ی کار درست، تا زمانی که اون کار بشه بخشی از وجودت.

همین ایده بود که بعدها «ویلیام دورانـت»، فیلسوف و تاریخ‌نگار آمریکایی، از دلِ آثار ارسطو بیرون کشید و به جمله‌ای معروف خلاصه‌اش کرد:

 «ما آنچه را که مکرراً انجام می‌دهیم هستیم. پس، برتری یک عمل نیست، بلکه یک عادت است.»

این جمله در ظاهر ساده‌ست، ولی عمقش خارق‌العاده‌ست.
یعنی اگر هر روز به شکل کوچیکی عمل درست رو انتخاب کنید، حتی اگه نتیجه‌اش فوری نباشه، دارید شخصیت‌تون رو می‌سازید.
اگه هر روز کمی شجاع‌تر، مهربان‌تر یا منظم‌تر رفتار کنید، در واقع دارید «خودِ شجاع»، «خودِ مهربان» و «خودِ منظم» رو در درون‌تون خلق می‌کنید.

برتری، نتیجه‌ی تمرین‌های کوچک و پیوسته‌ست، نه تلاش‌های ناگهانی. همون‌طور که بدن با تکرار تمرین قوی می‌شه، روح و ذهن ما هم با تکرارِ رفتارهای درست رشد می‌کنن.

در واقع، هر لحظه‌ی زندگی یه فرصت تمرینه: تمرینِ آگاهی، تمرینِ آرامش، تمرینِ صداقت، تمرینِ انتخابِ مسیر درست. و هر بار که تمرین می‌کنیم، در حال ساختنِ عادت‌های تازه‌ایم، عادت‌هایی که در نهایت «خودِ برتر» ما رو شکل می‌دن.

چیزی که اینجا یاد می‌گیریم اینکه که فضیلت، یه استعداد ذاتی نیست که بعضیا داشته باشن و بعضیا نه؛ یه مهارته که با تکرارِ آگاهانه ساخته می‌شه.

اگه بخواید توی هر زمینه‌ای رشد کنید، از همین امروز با یه رفتار کوچک ولی درست شروع کنید، و فقط تکرارش کنید. برتری، توی همین تکرارهای ساده پنهانه.