در این مقاله میخواهیم راجع به کمالگرایی صحبت کنیم. موضوعی که در کارگاه انجامش بده به تفصیل صحبت کردیم. در کارگاه انجامش بده، کمالگرایی رو تعریف میکنیم و عواملی که باعث میشن تا چنین صفتی در ما به وجود بیاد رو به طور کامل شرح میدیم و راهکارها و تکنیکهایی که باعث میشه تا این خصوصیت رو به تعادل برسونیم رو توضیح میدم.
تعریف کمالگرایی
وقتی که انتظار داریم که همه چیز عالی و کامل باشه تا شروع کنیم و وقتی که شروع میکنیم بدون عیب و نقص پیش بریم یعنی کمالگرا هستیم. هیچ کس کامل نیست و اگه قرار باشه که همه چیز آماده و کامل باشه تا شروع کنیم شاید برای شروع احساس نیازی نداشتیم. چون همه چیز عالی هست.
در واقع کمالگرایی یک ویژگی شخصیتی هست. در این ویژگی شخص تلاش میکنه تا طبق استاندارهای جامعه و یا فرهنگ خانواده پیش بره و با توجه به نگاه جامعه خودش رو ارزیابی میکنه و نمره میده. بنابراین اگه حتی کمی پایینتر از اون چیزی که براش تعریف شده باشه، انجام نمیده و دچار یکسری مشکلات روحی میشه.
کسانی که به موفقیت میرسند اعتقاد دارند که برای موفقیت باید شروع کرد و اگه اشتباهی هم به وجود بیاد اشکالی نداره مهم این هست که جبران کنیم و از تکرار دوبارۀ اون اشتباه جلوگیری کنیم. اگر ادیسون یا گراهام بل این فکر رو داشتند هیچ وقت نه برق اختراع میشه و نه تلفن.
این نوع نگاه در تمام مخترعان وجود داره؛ اما کمالگراها معمولاً معتقدند که هرگز نباید اشتباه کنند و اشتباه کردن به این معنی است که آنها فردی شکست خورده هستند و دیگران اونا رو سرزنش میکنند و همین باعث میشه تا برای شروع کار تعلل کنند.
چه احساساتی که بر اثر کمالگرایی به وجود میآید؟
وقتی که از خودمون توقع داریم که بهترین باشیم ولی نمیتونیم به خاطر اینکه کسی که چنین دیدگاهی داره، دچار وسواس فکری هست و نمیتونه که آغازگر کار و حرفهای باشه. ما به استثناها کاری نداریم. بهطور کلی عموم افراد نمیتونن کاری رو شروع کنند دست به هر کاری میزنن یه جای کار نیاز به کمک و همراهی داره و چون جهان در حال گسترش هست. بنابراین اگه توقف کنیم و شروع نکنیم همیشه عقب میمانیم. عقب انداختن کارها، ترسیدن برای شروع و هر عاملی که باعث بشه تا بترسیم و جلو نریم یعنی کمالگرا هستیم و این احساس باید ریشهیابی و برطرف بشه.
چون این مسئله باعث میشه تا دچار مشکلات عصبی مثل خشم بشیم چون مدتی رو صرف میکنیم تا بتونیم کاری رو شروع کنیم اما هر چقدر تلاش میکنیم به اون نقطۀ کمال نمیرسیم و شروع کار به تعویق میافته و درنهایت احساس خشم در ما فعال میشه. غیر از خشم احساسات دیگه مثل ناامیدی یا افسردگی در اثر کمالگرایی تجربه میشه.
در برخی موارد فرد کمالگرا از تحصیلات انصراف میده و نمیتونه در مراکز آموزش عالی تحصیل کنه. ترس و استرس بابت اینکه نمیتونن کامل باشن دلیل مهمی هست که نتونن به رشد و پیشرفت برسن. ترس شدید برای اینکه خوب نیستن از دلایل عدم یا ضعف در عزت نفس هست که باید بررسی و کار بشه تا برای همیشه شخص بتونه برای رسیدنِ به آرزوهاش قدم برداره. اگه خودمون رو محدود کنیم فقط به خاطر اینکه کامل نیستیم دقیقاً همون تضاد درونی هست. ما دوست داریم کامل باشیم که آزاد و رها بشیم و هر کاری خواستیم انجام بدیم در صورتی که با محدود کردن خودمون، آزادی رو از خودمون سلب کردیم.
افکاری که افراد کمالگرا دارند چیست؟
تفکر هیچ یا همه
یعنی اگه همه چیز عالی نباشه یعنی شکست خوردم و کاری که کردم بیارزش هست. وقتی شکست بخورم پیش دیگران خجالت میکشم و نمیتونم سرم رو بالا کنم. اگه از کسی کمک بگیرم یعنی ضعیف هستم. وقتی که خودم رو با دیگران مقایسه میکنم باید بالاتر و بهتر باشم. اگه کارم نقص داشته باشه و کسی ازم ایراد بگیره از خجالت آب میشم. همه چیز باید عالی و کامل باشه، وگرنه شروع نمیکنم چون کار من باید بیعیب و نقص باشه.
تمام این گفتگوهای ذهنی به این دلیل هست که خودشون رو کم میبینن و توقع دارند که همه چیز عالی باشه تا نقص درونشون دیده نشه. باز تأکید میکنم این خصوصیات برای همه نیست و در هر زمینهای استثناء وجود داره. در بیشتر موارد چون افکار منفی دارند و خودشون رو قبول ندارن دقیقاً اتفاقات بدی هم براشون رخ میده.
مثلاً
هفتهها تلاش کرده تا بتونه یک متن برای مصاحبه آماده کنه اما چون استرس داره و میخواد که همه چیز عالی باشه در مصاحبه شغلی دچار مشکل میشه و نمیتونه موفق عمل کنه در نتیجه پذیرش نمیشه.
گفتگوی ذهنی این افراد منفی هست و شامل کلماتی مثل هرگز، فکر نکنم، نمیتونم، نباید و… هست و همین کلمات منفی باعث میشه تا اتفاقات منفی رو جذب کنند.
رفتارهای افراد کمالگرا
وسواس بیش از حد نمونۀ بارز خصوصیات اخلاقیشون هست. مثلاً اگه مهمون داشته باشن از چند روز قبل همه چیز رو تدارک میبینن.
اگه بخوان ایمیل برای کسی بفرستند چندین بار متن رو میخونن
برای رفتن به مسافرت چندین بار همه چیز رو چک میکنن تا همه چیز عالی باشه. شهری که میخوان سفر کنن حتماً آبوهوای مناسبی داشته باشه و جادهها هم مشکلی نداشته باشن.
برنامهریزی دقیق و منظم دارند مثل ساعت شام خوردن و مسواک زدن و…
در هیچ شرایطی حاضر نیستند که ریسک کنند.
چرا کمالگرایی به وجود میاد؟
عوامل مختلفی باعث میشه تا یک فرد کمالگرا بشه.
خانواده
وقتی از کودکی مدام تشویق میکنند که آفرین تو بهتر بودی و این جایزۀ تو هست که بهتر از فلانی بودی. به کودک این مفهوم القا میشه که باید بهترین بود تا موفق شد. باید بهترین بود تا جایزه گرفت و…
همین نوع برخورد باعث میشه تا کمالگرایی در فرد شکل بگیره و در بزرگسالی تا همه چیز عالی و کامل نباشه اقدام نکنه.
البته رفتار مادر و پدر در بسیاری از مواقع غیرعمدی هست یعنی قصد ندارند که فرزند کمالگرایی داشته باشند اما رفتار و کلامشون ناخواسته چنین چیزی رو در فرزندشون القا میکنه.
محیط و جامعه
در مدرسه نمرۀ 20 یعنی نمرۀ کامل و کسی که حتی اگه 19 میشد مورد تشویق قرار نمیگرفت مگر اینکه کسی 20 نگرفته بود. تمام این رفتارها و نوع نگاههایی که دانشآموز از معلم و مدیران مدرسه میبینه باعث میشه تا کمالگرایی در درونش شکل بگیره و رفتهرفته تقویت بشه و در بزرگسالی به صورت یک مشکل بروز کنه. این نوع رقابت در محیط کار هم به چشم میخوره. کارمندان با هم رقابت میکنن و گاهی زیرآب همکارشون رو میزنن تا خودشون رو برتر نشون بدن و در نتیجه به هدفی که میخوان برسن.
در باشگاه ورزشی، رقابت به خاطر المپیک رفتن و جایزه گرفتن دلیل دیگهای برای کمالگرایی هست. گاهی ورزشکاران بسیار قوی عمل میکنند اما به خاطر اینکه مبادا از المپیک حذف بشن یا طلا نگیرن ترجیح میدن که در مسابقات شرکت نکنند.
متأسفانه در جامعهای زندگی میکنیم که رقابت باعث کمالگرایی میشه و قضاوت خانواده و دوستان هم دلیلی برای ترس از عمل کردن هست. این مشکل مخصوص جامعۀ ایرانی نیست و در همه جا چنین نگرشی وجود داره.
راهکار برای کمالگرایی
راهکارهای بسیار وجود داره که در کارگاه انجامش بده کاملاً توضیح دادم؛ اما اگه بخوام به چند مورد خیلی خلاصه اشاره کنم این هست که باید از خانواده شروع بشه. وقتی که هر شخص با خودش مقایسه بشه و در ازای کاری که انجام میده، پاداش و تشویق بگیره کمکم حس رقابت ناسالم از بین میره و رقابت سالم یعنی رقابت با خودمون جای اون رو میگیره.
در رقابتهایی که هر شخص با خودش داره هم متوجۀ اشتباهاتش میشه و میتونه درس بگیره و هم چون بدون استرس کارش رو انجام میده متوجۀ موفقیتهای جزئی و کلی که کسب کرده میشه و عاملی میشه برای ترغیبش که ادامه بده.
برای عمیقتر شدن موضوع
کارگاه انجامش بده
در این کارگاه متوجۀ تلههای ذهنیتون میشید. علت نهادینه شدنِ تلههای ذهنی و راهکارهای درمان اون رو یاد میگیرید و میتونید در هر شرایط و موقعیتی که هستید دست به کار بشید و برای شروع یک مهارت، هنر، کار و تحصیل و هر چیزی که دوست دارید اقدام کنید.
کارگاه خروج ( راه آسان رهایی از عادات نامناسب)
بسیاری از عادات نامناسبی که داریم رو به خاطر دلایل مختلف یا نمیتونیم رها کنیم یا بعد از مدتی برمیگردیم و اون کار رو دوباره انجام میدیم. دلایل زیادی وجود داره که نمیتونیم یک عادت نامناسب رو رها کنیم. یکی از دلایلش این هست که میگیم ترک عادت.
در صورتی که کلمۀ ترک برای عبارات مثبت به کار میره مثل ترک وطن و برای عادات نامناسب کلمۀ رهایی یا آزادی استفاده میشه مثل آزادی از زندان. تمام زوایا و جنبههایی که کمک میکنه تا بتونیم رها و آزاد بشیم رو در این کارگاه کاملاً یاد میگیرید. تکنیکهای فوقالعادهای که امتحانش رو پس داده رو بهتون آموزش میدم.
کارگاه آنلاین خروج ( راه اسان ترک عادت)
شخصیت قدرتمند ( عزت نفس پیشرفته)
در دورۀ شخصیت قدرتمند تمام باورهای اشتباهی که راجع به عزت نفس هست رو استخراج و شناسایی میکنیم. روی باورها کار میکنیم تا بتونیم ریشه ای مسائل و مشکلاتمون رو حل کنیم. بسیاری از باورها مربوط به لایه های عمیق ضمیر ناخوداگاه میشن که به وسیلۀ پرسشنامه میتونید به سطح پنهان ناخوداگاهتون برید و حل کنید
سپاس فراوان
من هم متاسفانه کمال گرا هستم و باید این رو برطرف کنم
عالی بود 😍🙏
چه جالب : افراد کمال گرا خودشون رو کم میبینن و توقع دارند که همه چیز عالی باشه تا نقص درونشون دیده نشه.
موفق باشید
بسيار عالي. متشكرم🙏🏻🌸
بسیار عالی
ممنون عالی بود
عالی بود استاد، سپاسگزارم 🌺🌺🌺